Hạt mắc khén thơm hương núi rừng Tây Bắc

Vùng Tây Bắc có một gia vị đặc biệt với cái tên cũng rất đặc biệt, đó chính là mắc khén. Mắc khén được mệnh danh là đệ nhất ẩm thực Tây Bắc, làm cho món ăn nơi đây có hương vị rất riêng, không nơi nào có được.

Cây mắc khén thuộc họ hồi, có tinh dầu và hương thơm, đã trở thành huyền thoại trong ẩm thực Tây Bắc và là gia vị không thể thiếu trong mâm cơm của đồng bào nơi đây. Cây mắc khén ra hoa vào cuối xuân và đậu thành từng chùm quả nhỏ như những chùm hạt của rau mùi già.

hat mac khen thom huong nui rung tay bac - Hạt mắc khén thơm hương núi rừng Tây Bắc

Chùm mắc khén nơi vùng cao Tây Bắc

Đến Tây Bắc tháng 11, bạn sẽ thấy trên những cánh rừng tỏa một mùi thơm rất dễ chịu của mắc khén. Hương mắc khén càng ngửi càng thấy thơm, khiến ta cứ muốn hít hà mãi. Rời khỏi những cành cây, mắc khén được bó lại từng chùm phơi bên hiên nhà, treo trên gác bếp, chờ ngày thành thứ gia vị “thần thánh” làm món gì cũng ngon.

Hầu như trong các bữa cơm của người Thái, nhất là các bữa cơm quan trọng lại càng không thể thiếu hạt mắc khén. Quả mắc khén sau khi thu hái về, phơi khô, nhặt bỏ cành, bắc chảo rang nóng, tiếp đó giã thành bột hoặc người ta bứt một nắm quả cho vào chiếc bát con, gắp cục than bỏ vào rồi lắc đều để nướng mắc khén. Khi thấy mùi thơm ngào ngạt bay ra thì gắp than ra, khẽ thổi cho bay tro và tàn than rồi dùng chuôi dao giã nhỏ mắc khén.

hat mac khen thom huong nui rung tay bac 1 - Hạt mắc khén thơm hương núi rừng Tây Bắc

Hạt mắc khén nhỏ nhưng mang “sức mạnh lớn”

Tuy nhiên để chế ra được hương thơm phức,chuyên dùng để chấm xôi nếp nương còn phải nhiều công đoạn khác làm nên món chẳm chéo. Người Thái thường dùng ớt khô bỏ hạt nướng giòn, muối rang thêm rau mùi, mùi tàu, húng dũi xắt nhỏ rang khô, tất cả giã thành bột mịn. Sau khi trộn đều các hỗn hợp trên tạo thành bát chẳm chéo có mùi thơm hăng hắc nhưng lại dịu như vị ô mai và phảng phất chất núi rừng, thơm cay nồng nàn.

Hạt mắc khén dùng để chấm những chõ xôi nếp nương, thu hoạch từ cánh đồng Tú Lệ nằm dưới chân đèo Khau Phạ thì chắc chắn không có hương vị nào thơm ngon bằng. Người ta thường có câu “Nếp Tú Lệ/Tẻ Mường Lò/Xòe Kinh Bạc” để nói lên sự dẻo thơm của nếp nương Tú Lệ.

hat mac khen thom huong nui rung tay bac 2 - Hạt mắc khén thơm hương núi rừng Tây Bắc

Gia vị tuyệt vời từ núi rừng

Loại gia vị đặc biệt này còn khiến cho thịt thú rừng trở nên thơm ngon hơn, nó át đi mùi tanh, hôi của thực phẩm thay vào đó là hương thơm nồng nàn nhưng lại dịu mát của mắc khén. Người Tây Bắc thường chế biến các món nướng và món thịt khô gác bếp. Mắc khén chính là gia vị quan trọng làm nên những món ăn này. Người Tây Bắc còn thường bảo món nướng hay thịt khô gác bếp mà không có mắc khén thì coi như bỏ đi bởi nó chẳng có hương vị của núi rừng. Thịt trước khi nướng hay “gác bếp” đều được ướp với mắc khén và các loại gia vị khác chừng 2 -3 giờ đồng hồ. Khi chế biến, nhờ hơi lửa, hơi khói mà hương thơm mắc khén thấm đượm vào từng thờ thịt.

Mâm cơm của người Thái bao giờ cũng ngào ngạt hương mắc khén. Mọi món ăn từ rau, thịt đến xôi có thêm một chút mắc rừng khén như thơm ngon, đậm đà hơn rất nhiều. Từng món rau thanh mát, từng miếng thịt ngọt dai, từng hạt nếp nương dẻo mềm quyện cùng vị cay cay, nồng nồng của mắc khén.

hat mac khen thom huong nui rung tay bac 3 - Hạt mắc khén thơm hương núi rừng Tây Bắc

Thịt trâu gác bếp thơm lừng mắc khén

Người chưa ăn không thể cưỡng lại được khi mới tưởng tượng, huống gì khi khách đã ăn quen. Hương mắc khén tỏa ra thơm phức, đánh thức mọi giác quan của những vị khách phương xa.

Ngồi bên mâm cơm, cứ thế chẳng cần đũa, chẳng cần thìa hay dao, dùng tay xé một chút thịt khô, lấy một miếng cá, nhón thêm chút xôi rồi thưởng thức, hương mắc khén còn vương trên bàn tay rồi cái tê rần, cay cay tan dần nơi đầu lưỡi, càng ăn càng thấy ngon.

Có thể nói, mắc khén là một trong những gia vị độc đáo mà núi rừng Tây Bắc đã ban cho người dân nơi đây, góp phần làm cho ẩm thực Việt Nam thêm phong phú và đa dạng. Ai đã từng được thưởng thức những món ăn chế biến từ gia vị này chắc chắn không thể quên được hương vị đặc biệt của nó mà không phải ở đâu cũng có thể tìm thấy được.