Thịt bò khô gác bếp – sức hút riêng giữa thời hiện đại

Người phương Tây có món thịt bò xông khói thì ở vùng Tây Bắc Việt Nam có món thịt bò khô gác bếp ngon chẳng kém. Thậm chí còn ngon và độc đáo hơn bởi nó mang đậm hương vị của núi rừng.

Giữa hàng ngàn món ăn hiện đại thì thịt bò khô gác bếp vẫn có sức hút riêng và là lựa chọn của rất nhiều người. Không giống các món ăn khác, thịt bò khô gác bếp không chỉ ngon mà còn đậm đà bản sắc văn hóa của dân tộc.

Ban đầu, thịt bò khô gác bếp là món ăn truyền thống của dân tộc Thái đen. Họ chế biến nhằm mục đích bảo quản dài ngày và làm thức ăn dự trữ. Lâu dần thịt bò khô gác bếp trở thành món không thể thiếu trong mâm cơm ngày lễ, Tết của họ. Đặc biệt là mâm cơm cúng, có món thịt bò khô như tỏ lòng thành kính của con cháu với ông bà, tổ tiên và thần linh.

Món thịt bò khô chẳng cầu kì mà giản dị, mộc mạc

Làm thịt bò gác bếp tưởng chừng như rất đơn giản bởi nó ít bước, chỉ ướp thịt và treo lên gác bếp, thế là xong, chẳng cần chế biến gì thêm nữa. Thế nhưng từ khi còn là miếng thịt hãy còn tươi rói đến khi thành món bò gác bếp thơm lừng, vương mùi khói bếp là bao thời gian, công sức.

Trên các bản làng người Thái vẫn thường hay nuôi rất nhiều bò. Chúng được thả vào trong rừng để tự kiếm ăn chứ không cần phải có người đi chăn. Mỗi năm bò chỉ về nhà một lần và được nhốt dưới gầm nhà sàn. Có lẽ cả năm trời bò ăn cỏ, uống nước suối nên thịt chắc và thơm như mang tinh hoa của núi rừng.

Món ăn mang cái hồn của vùng cao Tây Bắc

Vào những ngày lễ, Tết khi hoa ban nở trắng rừng, đất trời cũng ấm áp hơn, cả bản lại rộn ràng mổ bò. Thường thì mọi người sẽ tập trung lại một gia đình trong bản, mỗi người một tay, tiếng người lớn nói chuyện, tiếng trẻ em nô đùa như mang không khí xuân về khắp bản.

Phần mổ trâu sẽ do những người đàn ông to khỏe làm còn phần chế biến thịt sẽ do các chị, các mẹ đảm đang khéo léo đảm nhiệm. Những thớ thịt dài, tươi roi rói dùng để làm thịt bò khô gác bếp được để vào chậu đợi chờ những hạt mắc khén thơm lừng, những quả ớt rừng nóng hổi để trở nên đậm đà hơn.

Những chiếc lạt tre mềm nhưng cũng vừa đủ độ cứng để xiên qua miếng thịt bò. Cứ thế hết miếng này đến miếng kia, thịt bò được xâu thành từng chùm treo lên gác bếp. Từ ngày này qua ngày khác, khói bếp bám vào từng miến thịt làm cho thịt săn lại thành thịt khô.

Món thịt bò khô Tây Bắc mang hương vị riêng không nơi nào có được

Người Thái có tục thờ thần bếp, thần giúp sưởi ấm các thành viên trong gia đình những ngày mùa đông giá lạnh, giúp con người có cơm dẻo canh ngọt để ăn, có rượu ngon để uống. Khi người phụ nữ sinh con, sẽ ở cữ bên cạnh bếp lửa. Người chồng có nhiệm vụ trông cho bếp lửa không bao giờ tắt để bảo vệ vợ con.

Chính vì vậy trong mái nhà sàn của người Thái gian bếp luôn đỏ lửa, thịt gác bếp chẳng bao giờ sợ bị hư hỏng. Người Thái quan niệm nếu thịt bò không ngon mặc dù người chế biến, công thức làm không thay đổi thì đó là do vía của thần bếp ốm yếu, gia chủ phải sửa lễ mời thầy mo về cúng vía cho thần bếp. Có lẽ bởi vậy mà món thịt bò gác bếp người Thái làm ra lúc nào cũng thơm ngon nhất. Những miếng thịt to bằng bàn tay, đen sẫm và khô cong nhưng bên trong lại vô cùng mềm, đỏ hồng như chẳng hề làm khô.

Miếng thịt đã được dần mềm và tơi

Cách làm độc đáo vì vậy cách ăn cũng “khác người” nhưng thơm ngon vô cùng. Thịt bò lấy trực tiếp từ trên gác bếp xuống vùi vào tro nóng trông chẳng khác gì khúc củi, đốt là có thể cháy. Nhưng khi mang thịt ra thì tỏa một mùi thơm vô cùng đặc biệt. Người Thái thường lấy chày dần cho thịt mềm ra rồi dùng tay xé và nhất định phải chấm chẳm chéo thì mới đúng hương vị. Từng thớ thịt thơm nồng mắc khén, ngai ngái mùi khói bếp nhưng ăn chẳng hề cảm thấy khó chịu mà đặc biệt, khó quên đến thế.

Một món ăn độc đáo từ cái tên, cách chế biến đến cách ăn. Tất cả đều mang đậm nét văn hóa của người Thái, mang hương thơm của núi rừng Tây Bắc. Có lẽ chính sự độc đáo, riêng biệt nhưng thơm ngon đó đã tạo nên sức hút riêng của món thịt bò khô gác bếp trong thời hiện đại.

Dân Hà